Ραντεβού σήμερα για τους ελληνόφωνους του Πόντου στο παρχάρι της Κατίρκαγιας

Τρίτη Παρασκευή του Ιουλίου σήμερα, λίγο πριν από τη γιορτή του Προφήτη Ηλία, και στο παρχάρι της Κατίρκαγιας, το οποίο ανήκει στην Τόν(γ)ια και βρίσκεται ακριβώς στα σύνορα της Τραπεζούντας με την Αργυρούπολη, γίνεται το πιο γνωστό και πιο φημισμένο πανηγύρι στην Τουρκία. Για τους ελληνόφωνους κυρίως του νομού Τραπεζούντας πρόκειται για ένα σημείο συνάντησης, ένα ετήσιο γεγονός ιδιαίτερης σημασίας.

Αν και πια αρκετοί είναι αυτοί του του… γυρνούν την πλάτη καθώς η εμπλοκή των δήμων στη διοργάνωση του έχει αφαιρέσει πολλά παραδοσιακά στοιχεία από τη γοητεία του (πλέον στήνονται εξέδρες και μικροφωνικές εγκαταστάσεις), εντούτοις εκατοντάδες συνεχίζουν να δίνουν το παρών. Άλλωστε κάθε χρόνο στο συγκεκριμένο παρχάρι μαζεύονται 30.000-40.000 άνθρωποι.

Στα παρχάρια του Πόντου, όπου τους καλοκαιρινούς μήνες μεταφέρεται η κτηνοτροφική ζωή, με λιβάδια ως εκεί που φτάνει το μάτι, τα υπαίθρια πανηγύρια είναι σημείο αναφοράς.

Παλιά, θυμούνται οι Τονιαλήδες, στα καφενεία των χωριών της Τόνιας το βράδυ της Τετάρτης έκαναν μουχαπέτ’, κάτι σαν «ζέσταμα» για το γλέντι που θα ακολουθούσε. Την Πέμπτη το πρωί έπαιρναν τον λυράρη (κάθε χωριό τον δικό του), ψώνιζαν φαγητά και ρακή και χορεύοντας πήγαιναν στο παρχάρι με τα πόδια. Ποδαρόδρομος για 6, 7, ίσως και περισσότερες ώρες. Σε κάθε χωριό και οικισμό από τον οποίο περνούσαν έστηναν γλέντι, γλέντι έστηναν και το βράδυ που έφταναν στον προορισμό τους.

Τους φιλοξενούσαν σε σπίτια, 10-15 άτομα κοιμόντουσαν μαζί, άλλοι κοιμόντουσαν στο ύπαιθρο, βουνίσιοι γαρ. Αχανής έκταση το παρχάρι, την Παρασκευή το πρωί κάθε χωριό κατέβαινε στο κέντρο της αλάνας, εκεί όπου βρίσκεται ο κύκλος του χορού. Λύρες, νταούλι και ζουρνάς τα όργανα, κι ένας κύκλος χωρίς αρχή και τέλος, χωρίς πρωτοχορευτή. Αυτή είναι και η ιδιαιτερότητα: Δεν γίνονται μικρότεροι κύκλοι, όσοι δεν επιθυμούν να χορέψουν απομακρύνονται από αυτόν, δεν υπάρχουν «πρωταγωνιστές», και μόνο το στιλ ξεχωρίζει τους καλούς χορευτές. Υπάρχει ακόμα και ένας… ραβδούχος που τους βάζει σε τάξη ώστε να σχηματίσουν τον τέλειο κύκλο. «Εσύ χορεύεις και ο λυράρης μπορεί να περάσει από δίπλα σου μετά από 10-15 λεπτά. Παίρνουμε τη μουσική από το ρυθμό του ποδιού, σε έναν κύκλο που μπορεί να είναι 100-200 μέτρα», αναφέρουν όσοι έχουν ζήσει από κοντά το πανηγύρι της Κατίρκαγιας.

Μακριά από την… πίστα, όπου οι σκοποί είναι αυστηρά τίκ’ διπλό και τρομαχτόν, στήνονται πάγκοι που πουλάνε κυριολεκτικά τα πάντα. Μέσα στη μέρα ο κόσμος σπάει και δημιουργεί τις δικές του παρέες (συνήθως ανά χωριό), και με τον λυράρη κάνει μουχαπέτ’ ή στήνει χορό. Αργότερα κάποιοι ξανακατεβαίνουν στον κύκλο, κι αυτό το πηγαινέλα συνεχίζεται όλη τη μέρα.

• Περισσότερες πληροφορίες για το πανηγύρι στην Κατίρκαγια στη μελέτη της Μυροφόρας Ευσταθιάδου «Το πανηγύρι στην Κατίρκαγια (Kadirga) του Πόντου, ο κοινωνικός και πολιτισμικός του ρόλος» που περιλαμβάνεται στο Πόντος – Θέματα λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού, Σέργης Μ. (επιμ.), 2008, Αθήνα: Αλήθεια.

Πηγή: pontos-news