Γεραπετρίτης: Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή είναι εύθραυστη, από τη μία στιγμή στην άλλη μπορεί να υπάρξει καθολική επιδείνωση

Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στο Πρώτο Θέμα και τον δημοσιογράφο Νίκο Μελέτη:

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, ζούμε μία πρωτοφανή κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή. Και βεβαίως δεν φαίνεται αχτίδα φωτός στον ορίζοντα. Η Ελλάδα είναι έτοιμη και διπλωματικά και επιχειρησιακά να αντιμετωπίσει μία περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή είναι εύθραυστη. Όπως απέδειξε και το αποτροπιαστικό γεγονός στο νοσοκομείο της Γάζας, από τη μία στιγμή στην άλλη μπορεί να υπάρξει καθολική επιδείνωση. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να είμαστε απολύτως προετοιμασμένοι να διαχειριστούμε την όποια περαιτέρω ένταση προκύψει στη Μέση Ανατολή. Από διπλωματική άποψη από την πρώτη στιγμή ακολουθήσαμε εξωτερική πολιτική αρχών στο ζήτημα της Μέσης Ανατολής, όπως άλλωστε γενικά πράττουμε. Καταθέσαμε εξαρχής ένα συγκεκριμένο πλάνο για την αποσυμπίεση της κρίσης, το οποίο περιελάμβανε όχι μόνον την καταδίκη της τρομοκρατίας, αλλά επιπλέον τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων, την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς όλους τους ευάλωτους, την απελευθέρωση όλων των ομήρων, τη μη στοχοποίηση αμάχων, καθώς και τη διενέργεια διεθνούς διάσκεψης για το ζήτημα της Μέσης Ανατολής. Είμαστε παρόντες και στην αιχμή του δόρατος. Το Σάββατο βρεθήκαμε με τον Πρωθυπουργό σε διεθνή διάσκεψη στην Αίγυπτο, στην οποία συμμετείχαν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Αραβικού κόσμου για να συζητήσουμε για την αποκλιμάκωση της κρίσης, ενώ οργανώνουμε αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας για τους κατοίκους της Γάζας. Επιχειρησιακά, η Ελλάδα επεξεργάζεται όλα τα σενάρια, τόσο σε επίπεδο εσωτερικής ασφάλειας, όσο και για την περίπτωση ύπαρξης νέων μεταναστευτικών ρευμάτων. Είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε την οποιαδήποτε κρίση, όπως αποδείξαμε και στην περίπτωση του απεγκλωβισμού των Ελλήνων που βρίσκονταν στο Ισραήλ, όπου ήμασταν η πρώτη χώρα που ολοκλήρωσε τη μεταφορά πολιτών της που το επιθυμούσαν, με ασφαλή τρόπο, σε μόλις τέσσερις ημέρες, ενώ βοηθήσαμε και στη μεταφορά στην πατρίδα τους αλλοδαπών πολιτών από διάφορες χώρες. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η θέση μας είναι καθαρή, στηρίζουμε το Ισραήλ απέναντι στην επίθεση της Χαμάς. Πως αυτή η θέση μπορεί να μην επηρεάσει το υψηλό επίπεδο σχέσεων που έχουμε επιτύχει με τον Αραβικό κόσμο;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Ελλάδα ακολουθεί μία εξωτερική πολιτική αρχών, η οποία δεν είναι ούτε συγκυριακή ούτε συναλλακτική. Μία από τις θεμελιώδεις αρχές μας είναι η καταδίκη κάθε μορφής βίας ή τρομοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, καταδικάσαμε από την πρώτη στιγμή τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς και αναγνωρίσαμε το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, εντός των ορίων του διεθνούς δικαίου. Με το Ισραήλ έχουμε μία στρατηγική εταιρική σχέση, η οποία συνυπάρχει και αναπτύσσεται παράλληλα με τις βαθιές παραδοσιακές σχέσεις μας με τις αραβικές χώρες. Η διαχρονική θέση της Ελλάδας σε σχέση με τη διευθέτηση του Μεσανατολικού παραμένει η συνολική λύση των δύο κρατών, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η διαυγής και συνεπής μας στάση έχει σωρεύσει στην Ελλάδα ένα σημαντικό διεθνές κεφάλαιο και εκτιμάται ιδιαιτέρως από τους εταίρους μας και τη διεθνή κοινότητα. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θεωρείτε ότι με τις τελευταίες εξελίξεις τίθενται σε κίνδυνο μεγαλόπνοα στρατηγικής σημασίας σχέδια, όπως ο Διάδρομος IMEC ή ακόμη και οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις του Ισραήλ και της Αιγύπτου με την Ελλάδα;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ο μεγάλος διάδρομος Ινδίας – Μ. Ανατολής – Ευρώπης και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ είναι έργα μακράς πνοής, έργα που ωφελούν και ενώνουν. Η χώρα μας βρίσκεται στο προσκήνιο των νέων διεθνών εμπορικών και ενεργειακών οδών. Δεν εκτιμώ ότι θα εμποδιστεί η υλοποίηση των έργων αυτών από την κρίση στη Μέση Ανατολή, θα πρέπει πάντως να βρισκόμαστε σε διαρκή εγρήγορση για να αντιμετωπίζουμε με γρήγορα αντανακλαστικά τα νέα δεδομένα. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σας ανησυχεί το νέο αντιδυτικό και αντιαμερικανικό ξέσπασμα του Τούρκου προέδρου;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κάθε κρίση στη Μέση Ανατολή δημιουργεί δυνητικά μετατοπίσεις στρατηγικής των χωρών της ευρύτερης περιοχής. Αποτελεσματική διπλωματία είναι αυτή που προετοιμάζεται για κάθε διαφοροποίηση και δουλεύει όλα τα πιθανά σενάρια. Έχουμε κατακτήσει την τελευταία τετραετία την πολυτέλεια να μην ετεροκαθοριζόμαστε ως χώρα και να αποτελούμε σε διεθνές επίπεδο μέρος των λύσεων και όχι πηγή των προβλημάτων. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αν τελικά η επίθεση φιλίας που έχει κάνει η Τουρκία τους τελευταίους μήνες συνδέεται και με την εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, πως αυτό θα αποτυπωθεί στον ελληνοτουρκικό διάλογο;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν θα ήθελα να αναλύσω υποθετικά σενάρια. Αυτό που από πλευράς μας έχει σημασία είναι να συνεχιστεί το κλίμα ηρεμίας που επικρατεί και να προχωρήσουν ο διάλογος και η συνεργασία των δύο χωρών με καλή πίστη και σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο. Σκοπός μας είναι να προχωρούμε βήμα-βήμα σε θέματα που παραμένουν εκκρεμή επί μακρόν και να προλαμβάνουμε τις κρίσεις που μπορεί να προκύπτουν από τις διαφωνίες μας. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Την περασμένη εβδομάδα είχαμε την έναρξη του Πολιτικού Διαλόγου και της Θετικής Ατζέντας με την Τουρκία. Υπήρξε πρόγευση για το πως αντιμετωπίζει η Άγκυρα το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ; Υπάρχει οδικός χάρτης για αυτές τις συνομιλίες;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Αμφότερες οι συναντήσεις διεξήχθησαν σε καλό κλίμα. Στις συνομιλίες για τη θετική ατζέντα έγινε επεξεργασία σειράς αμοιβαίως επωφελών συμφωνιών. Σκοπός μας είναι να εμβαθύνουμε τη συνεργασία μας σε σημαντικούς τομείς, όπως η επιχειρηματικότητα, ο τουρισμός, οι μεταφορές, η ενέργεια, οι επιστήμες, η γεωργία, το περιβάλλον, η νεολαία, η εκπαίδευση και ο αθλητισμός. 
Στον πολιτικό διάλογο συζητήθηκε ο τρόπος για τον καλύτερο συντονισμό στο θέμα της παράτυπης μετανάστευσης, υπό το φως και των τελευταίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, και στο θέμα της κλιματικής κρίσης που απειλεί εξίσου τις δύο χώρες, με έμφαση στις πολιτικές πρόληψης και στην πολιτική προστασία. Σε μεταγενέστερο στάδιο θα αγγίξουμε και τη μείζονα διαφορά μας, τη μόνη που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. 
Επόμενος σταθμός των διμερών επαφών θα είναι η συνάντηση του Νοεμβρίου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη στις 7 Δεκεμβρίου, με ατζέντα και σύνθεση που θα καθορισθεί με επιμέλεια των δύο Υπουργών Εξωτερικών. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχει αλλαγή ύφους, υπάρχει το μορατόριουμ, υπάρχουν όμως σοβαρές ενδείξεις ότι δεν έχει υπάρξει ουδεμία αλλαγή θέσεων από τουρκικής πλευράς. Η βελτίωση του κλίματος δεν θα έχει όμως ημερομηνία λήξης εάν δεν υπάρξει πρόοδος στα μεγάλα θέματα; 

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Στο Βίλνιους της Λιθουανίας, οι ηγέτες των δύο χωρών συμφώνησαν να ξαναπιάσουν το νήμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και να προωθήσουν τη μεταξύ μας συνεργασία. Με τον ομόλογό μου κ. Φιντάν εισήλθαμε σε μια διαδικασία συνεννόησης με καλή πίστη αλλά και συγκρατημένη αισιοδοξία. 
Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή μιας διαδικασίας διαλόγου. Κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση των διμερών σχέσεων, νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε ότι η παρούσα κατάσταση με την αλλαγή ύφους σε επίπεδο ρητορικής και την αλλαγή στρατηγικής στο πεδίο με κλίμα ηρεμίας στο Αιγαίο συνιστούν σημαντική κατάκτηση  και δεν είναι ούτε αυτονόητα ούτε εύκολα βήματα. 
Από πλευράς, μας, προσερχόμαστε στο διάλογο με καλή προαίρεση και προσβλέπουμε σε θετικά αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση, για να επιτευχθεί πρόοδος στα μεγάλα μας θέματα θα απαιτηθεί διαβουλευτική ειλικρίνεια, συνέπεια στο κλίμα καταλλαγής και προσήλωση σε οικουμενικές και θεμελιώδεις αξίες, όπως κατεξοχήν η αυστηρή και καθολική εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου.
Η δική μας διάθεση είναι να αγγίξουμε τις μεγάλες μας διαφορές με συνείδηση της ιστορικότητας της στιγμής και με πλήρη αντίληψη της συνθετότητάς τους. Προηγείται όμως να υπάρξουν απτά και διαρκή δείγματα συνέπειας και ειλικρίνειας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχει ασκηθεί κριτική ότι το Κυπριακό μπαίνει στο «ράφι» προκειμένου να μην διαταραχθεί το κλίμα. Μπορεί να υπάρξει πλήρης εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών χωρίς την λύση του Κυπριακού;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η κριτική αυτή είναι παντελώς αβάσιμη. Είμαστε σε συνεργασία και συνεχή επικοινωνία με την κυπριακή πλευρά. Η Ελλάδα θέτει πάντοτε το Κυπριακό σε όλα τα διεθνή φόρα και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και στις συνομιλίες της με την Τουρκία. Εμμένουμε στην επίλυσή του κυπριακού στο πλαίσιο μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Θεωρώ ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μπορεί να συμβάλει στην επανεκκίνηση των συνομιλιών για την εξεύρεση βιώσιμης λύσης του Κυπριακού.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με τη Βόρεια Μακεδονία ουσιαστικά έχουν παγώσει και οι όποιες  θετικές προβλέψεις υπήρχαν  στην Συμφωνία των Πρεσπών (σχολικά βιβλία, αγάλματα κ.α.) και μάλιστα συχνά προβάλλεται ως πρόσχημα η μη κύρωση των Πρωτοκόλλων από την Ελληνική Βουλή. Υπάρχει σχεδιασμός γι’ αυτό το θέμα;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Συμφωνία των Πρεσπών, ανεξάρτητα από τις επιφυλάξεις που μπορεί να έχει καθένας, αποτελεί νομικό δεσμευτικό κείμενο που δεν μεταβάλλεται μονομερώς, υπερισχύει των κοινών νόμων και παράγει υποχρεώσεις για τα μέρη. Η ελληνική Κυβέρνηση θα αξιολογήσει τον κατάλληλο πολιτικό χρόνο για την κύρωση των Πρωτοκόλλων, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση της πλήρους συνεχούς και καλή τη πίστη εφαρμογής της Συμφωνίας. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Αλβανία δείχνει ότι δεν πτοείται με τις προειδοποιήσεις  για μπλοκάρισμα της ευρωπαϊκής πορείας της και κρατά στη φυλακή τον εκλεγμένο δήμαρχο Φρέντι Μπελέρη. Δεν υπάρχουν άλλα εργαλεία για άσκηση πίεσης στα Τίρανα;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η θέση μας στο ζήτημα αυτό είναι σαφής και την επανέλαβε με απόλυτη σαφήνεια ο Πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του, πριν λίγες μέρες, στα Τίρανα για τη Σύνοδο Κορυφής της Διαδικασίας του Βερολίνου. Η Ελλάδα σέβεται την ανεξαρτησία της αλβανικής Δικαιοσύνης. Εντούτοις, η απαγόρευση ορκωμοσίας του εκλεγμένου δημάρχου Χιμάρας, συνιστά μέτρο διοικητικό και όχι δικαστική απόφαση. Είναι δε μη αποδεκτός από την ευρωπαϊκή δικαιοκρατία ο περιορισμός του πολιτικού δικαιώματος του εκλέγεσθαι. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να θέτει με σθένος και επιμονή το ζήτημα αυτό σε όλα τα διεθνή φόρα και στις εθνικές κυβερνήσεις και να φωτίζει τις δικαιικές της παραμέτρους. Αυτονοήτως, η ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας περνάει μέσα από τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις θεμελιώδεις αρχές του Κράτους Δικαίου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε ό,τι αφορά στην Αλβανία, το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Φρέντι Μπελέρης. Η συμφωνία για παραπομπή στην Χάγη της οριοθέτησης ΑΟΖ, και το περιουσιακό της ελληνικής εθνικής μειονότητας θα μπουν ως όροι για το πράσινο φως στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο σεβασμός στις σχέσεις καλής γειτονίας είναι βασικά κριτήρια επί των οποίων αξιολογείται η ενταξιακή πρόοδος κάθε υποψήφιας χώρας. Η τήρηση της συμφωνίας για την παραπομπή της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και αποκλειστικής οικονομικής ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και ο σεβασμός των δικαιωμάτων της ελληνικής εθνικής μειονότητας είναι θέματα προφανώς συναφή με την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας.