Snorkeling: «Ζήσε το Μύθο σου Κολυμπώντας»

Στέλιος Μανωλιούδης, γεωλόγος-ερευνητής-συγγραφέας

«Ίχνη πάνω στις πέτρες, χιλιάδων χρόνων, που το αδυσώπητο φαινόμενο της φθοράς των πάντων δεν κατάφερε να σβήσει. Αυτά τα ανεξίτηλα ίχνη, δίνουν αρκετές φορές απαντήσεις απλές και συγκεκριμένες. Αρκετές φορές όμως δημιουργούν δέος και θαυμασμό γι΄ αυτά που πέτυχαν εκείνοι που άφησαν αυτά τα πέτρινα ίχνη. Κάποιες άλλες φορές βρίσκονται μπροστά μας μέγιστα ανθρώπινα έργα και ζωντανεύει η μυθική εποχή, οι ημίθεοι και οι ήρωες».

Στην ανατολική Κρήτη οι βυθισμένοι χώροι λόγω του γεωλογικού και αρχαιολογικού παρελθόντος της, αποτελούν μοναδικό σε παγκόσμια κλίμακα, προνομιακό χώρο για «μυθικά ταξίδια». Ειδικότερα η ανατολική Κρήτη βυθίσθηκε κατά 1,50 – 2 μέτρα, με αποτέλεσμα οι παράκτιες εγκαταστάσεις (μινωικές κυρίως) να βρεθούν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Αρκετές λαξευτές εγκαταστάσεις (λατομεία, λιμάνια, νεώσοικοι, ναυπηγεία κ.λπ.), αλλά και βάσεις κτιρίων, σώζονται και μπορούμε εύκολα (με μάσκα και πέδιλα καιρού επιτρέποντος) να παρατηρήσουμε με το λεγόμενο Snorkeling (το snorkeling είναι μια δραστηριότητα κατά την οποία κολυμπάμε στην επιφάνεια της θάλασσας, θαυμάζοντας τον υποβρύχιο κόσμο χωρίς να κάνουμε κατάδυση). Σε τρεις χώρους σώζονται μοναδικές εγκαταστάσεις:

Άγιοι Θεόδωρου Νίρου Χάνι. Κοντά στο μινωικό «μέγαρο Νίρου» (έπαυλη 1.οοο τετρ. μέτρων με αποθήκες γεωργικών προϊόντων αλλά και πολλούς κινητούς βωμούς για εξαγωγή πιθανότατα) σώζεται ο πληρέστερος λιμενικός χώρος των μινωιτών.

Φωτ. 1: Μέρος της μεγάλης δεξαμενής με λαξευτό αριστερό τοίχωμα και το λαξευτό τοίχο στη μέση.

Μεγάλο λατομείο αρχικά, χώρος λιμενικών εγκαταστάσεων (ο μοναδικός με φυσικό ακρωτήρι προστασίας – στην βόρεια της Κνωσού ακτή – από τους επικρατούντες ΒΔ ανέμους) και πιθανότατα ναυπηγείο. Σήμερα αποτελεί χώρο λουομένων εκ των οποίων ελάχιστοι γνωρίζουν τη μυθική προϊστορία του. Η λαξευτή δεξαμενή έχει διαστάσεις 60×12 μέτρα, της οποίας σώζεται μεγάλο τμήμα. Οι μινωίτες εδώ σκάρωναν τα καράβια τους και από εδώ κινούσαν για τα κοντινά ή μακρινά ταξίδια τους. Κυριάρχησαν στο μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής θάλασσας και πήραν τον τίτλο θαλασσοκράτορες (Θουκυδίδη ιστορίαι Α.4).

Άγιος Γεώργιος Ανισαρά. Στο άκρο του ακρωτηρίου «Τηγάνι» γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στον Ανισαρά Χερσονήσου σώζονται αρκετά λίθινα λαξευτά ίχνη. Στον παράκτιο χώρο και μετά τη λαξεμένη σκάλα, σε επαφή με τη θάλασσα ένας μεγάλος μισοβυθισμένος ογκόλιθος σε προετοιμάζει για αυτό που θα ακολουθήσει. Όμως όταν βρεθείς στα νερά με το υπέροχο χρώμα, και κολυμπήσεις ως το νησάκι (περί τα ογδόντα μέτρα), θα νοιώσεις δέος, γιατί σε μικρό βάθος 1,50-2 μέτρα θα αντικρίσεις τεράστιες ορθογώνιες τομές καμωμένες από ανθρώπινο χέρι αναμφίβολα.

Φωτ. 2: Βυθισμένες κατακόρυφες τομές.

Που πήγε η τεράστια ποσότητα ογκολίθων που εξορύχτηκε από εδώ; Πως φορτώθηκαν; Σώζονται οι ράμπες φόρτωσης; Πως μεταφέρθηκαν; Ερωτήματα με κάποιες απαντήσεις θα αναζητηθούν κολυμπώντας.

«Ποταμός» – «Μύλος» Μαλίων. Κάτω από τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο στα Μάλια σε μια εκτεταμένη παράκτια περιοχή λαξεμένες πέτρες δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία πως, εκτός από λατομείο εξόρυξης λίθων, είναι οι λιμενικές εγκαταστάσεις του ηγεμόνα που είχε έδρα του το ανάκτορο λίγο παραπάνω.

Φωτ. 3: Λαξεμένες «γλώσσες» . σε ανταγωνισμό με την άμμο και τη θάλασσα.

Λαξευτά σύμβολα στο ανάκτορο «σημαδεύουν» πιθανότατα το λιμάνι. Τάφοι, χώροι επεξεργασίας πορφύρας, λαξευτά κανάλια τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στα μεταγενέστερα χρόνια για άλεση σιτηρών (υδρόμυλος) αλλά και τρεις γλώσσες λαξεμένες που άλλοτε σκεπάζονται από την άμμο και άλλοτε εμφανίζονται για να μας θέσουν το ερώτημα ποιο σκοπό άραγε εξυπηρέτησε η κατασκευή τους;

Ο μύθος είναι παντού. Οι θαλασσοκράτορες μινωίτες παρόντες:

με τα τοπωνύμια που το λογιστικό τους σύστημα διέσωσε: Ki-ra-di-ja – κιράδια σε πινακίδα της γραμμικής Β, η οποία μνημονεύει λιμάνια και τους αξιωματικούς – πόντιλους, Έβακρο και Πιρακάο,
με μέγιστα έργα: οι μεγάλιθοι που εξόρυξαν από τον Ανισαρά βρίσκονται στο θαλάσσιο φρούριο του Ηρακλείου το γνωστό Κούλε, τα οποία πήραν οι Βενετοκρητικοί από λιμενικό έργο τους.
Με τα χνάρια του Σαρπηδόνα να ανακαλύπτονται στη μακρινή Μίλητο.