Γιάννης Κατσέρης: Ο άνθρωπος πίσω από το «Άτλας»

Το ντοκιμαντέρ «Άτλας» συμμετέχει στο Διαγωνιστικό τμήμα του Ελληνικού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ – Docfest Χαλκίδας! 

H προβολή του θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο, 25 Νοεμβρίου, στις 10:00 π.μ., στο Αμφιθέατρο του Μεγάρου της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας.

Το ντοκιμαντέρ “Άτλας” συμμετείχε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και θα προβληθεί επίσης στις 13 Ιανουαρίου 2024 στο New York International Immigration Film Festival (NYIIFF).

Συνέντευξη στην Ελευθερία Κουρτίδου

Από που εμπνεύστηκες και δημιούργησες αυτό το ντοκιμαντέρ;

Αρχικά εμπνεύστηκα αυτό το ντοκιμαντέρ όταν ένα βροχερό Σαββατοκύριακο, τους πρώτους μήνες που είχα μετακομίσει στο Αμβούργο, αισθάνθηκα έντονη νοσταλγία για την προηγούμενη ζωή μου στην Αθήνα.  Πέρασα  όλο το Σαββατοκύριακο στο σπίτι μου ακούγοντας  μουσική από το αγαπημένο μου ηλεκτρονικό συγκρότημα τους Στέρεο Νόβα.

Άρχισαν να δημιουργούνται εικόνες στο μυαλό μου που αισθάνθηκα την ανάγκη να τις καταγράψω αρχικά σε ένα χαρτί και μετά να τις μετουσιώσω σε ένα κινηματογραφικό έργο.

Επίσης ένα κίνητρο για την πραγματοποίηση αυτού του ντοκιμαντέρ ήταν κάποιες ξενοφοβικές ιδέες που εξέφρασαν κάποιοι φίλοι μου στην Ελλάδα, αδιαφορώντας ότι και εγώ ο ίδιος ήμουν ένας μετανάστης σε μια ξένη χώρα.

Επομένως αισθάνθηκα την ανάγκη να ακουστεί η φωνή όλων εκείνων των Ελλήνων που αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν από την μια μέρα στην άλλην.

Επιπρόσθετα μεγάλη καλλιτεχνική επιρροή ήταν τα ντοκιμαντέρ “Αγέλαστος Πέτρα” του Φιλίππου Κουτσαφτή και το  “Diaries” του David Perlov.

Τι μηνύματα θέλεις να περάσεις στον κόσμο με το έργο σου;

Γενικά αποφεύγω να “καθοδηγώ” το κοινό μέσω του έργου μου. Προτιμώ να παρουσιάζω αυτά που θέλω να εκφράζω ως δημιουργός και να αφήνω την ελευθερία στον θεατή να  επεξεργάζεται το έργο μέσω της δικής του οπτικής γωνίας.

Σίγουρα όμως τα τελευταία χρόνια διαπίστωσα μια ξενοφοβία στην ελληνική κοινωνία, που ως μετανάστης σε μια ξένη χώρα, με ενοχλεί ακόμα περισσότερο.

Με το συγκεκριμένο έργο ήθελα να αναδείξω, αλλά και να υπενθυμίσω, ότι όλοι είμαστε άνθρωποι ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνικότητας, που προσπαθούμε για το καλύτερο στις ζωές μας.

Επομένως ήθελα να προάγω ένα αντιρατσιστικό και αντιξενοφοβικό μήνυμα στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ.

Όπως προανέφερα εμπνεύστηκα το ντοκιμαντέρ μου ακούγοντας το μουσικό κομμάτι “Άτλας” των Στέρεο Νόβα. Επιθυμούσα να χρησιμοποιήσω το συγκεκριμένο κομμάτι στο ντοκιμαντέρ, αλλά δυστυχώς δεν κατάφερα να λάβω την άδεια για τα πνευματικά του δικαιώματα.

Επιπρόσθετα ο Άτλας είναι μια συλλογή χαρτών, επομένως μου άρεσε η σύνδεση ότι οι τρεις χαρακτήρες του έργου, όπως όλοι οι μετανάστες,  έπρεπε να ταξιδέψουν μακριά και να ξενιτευτούν για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον.

Φυσικά όπως και εσύ ανέφερες μου άρεσε πολύ και η ιστορία του Τιτάνα Άτλαντα στην ελληνική μυθολογία, που καταδικάστηκε να κρατάει τον ουρανό για πάντα. Αυτή τη “θεία τιμωρία”  την υπέμενε με θαυμαστή  εγκαρτέρηση και θεωρώ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι μετανάστες χρειάζεται επίσης να υπομένουν με εγκαρτέρηση τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε ένα ξένο περιβάλλον.

Με τι κριτήρια επέλεξες τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ σου;

Η επιλογή των πρωταγωνιστών του ντοκιμαντέρ ήταν από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του συγκεκριμένου έργου.

Επιθυμούσα αυτοί οι τρεις χαρακτήρες (η Λία, ο Βασίλης και ο Κώστας), να εκφράζουν αυτά που ο ίδιος είχα βιώσει στη Γερμανία, να αλληλοσυμπληρώνουν ο ένας τον άλλον και να αντιπροσωπεύουν όσο καλύτερα και ευρύτερα γίνεται το κύμα των Ελλήνων μεταναστών της γενιάς μου.

Φυσικά ήταν πολύ σημαντικό κριτήριο ότι θεώρησα ότι είχαν ενδιαφέρουσες προσωπικές ιστορίες να μοιραστούν, αλλά το κυριότερο, ότι λόγω της προσωπικής σχέσης που είχαμε αναπτύξει, είχε δημιουργηθεί μια αλληλοεμπιστοσύνη μεταξύ μας για να μπορέσουν να μου ανοιχτούν πλήρως και να μου εκφράσουν χωρίς ενδοιασμό αλλά και με όλο το κοινό τα βιώματά τους.

Πολλοί θεωρούν ότι οι Έλληνες που έρχονται τα τελευταία χρόνια δεν είναι μετανάστες αλλά τουρίστες. Οι περισσότεροι έρχονται για λίγα χρόνια, εργάζονται πάνω στο αντικείμενο τους και επιστρέφουν πάλι στην Πατρίδα. Ποια είναι η δική σου άποψη;

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ένας από τους τρεις χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ, ο Κώστας, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι μετανάστευσης.

Υπάρχουν Έλληνες που μετανάστευσαν επειδή βρήκαν εργασία σε έναν εξειδικευμένο κλάδο με πολύ καλό μισθό, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλοί που μετανάστευσαν καταναγκαστικά για βιοποριστικούς ή ακόμα και για προσωπικούς λόγους.

Επομένως θεωρώ ότι είναι λάθος η αντίληψη ότι το τελευταίο κύμα Ελλήνων μεταναστών είναι περισσότερο τουρίστες. Αφενός γιατί υπάρχει ένα εντελώς διαφορετικό φάσμα μεταναστών που είναι δύσκολο να το γενικεύουμε, και αφετέρου αυτός ο ορισμός δεν κατανοεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε όσοι μεταναστεύσαμε, σε ένα εντελώς ξένο περιβάλλον, πολλοί από εμάς χωρίς να γνωρίζουμε τη γερμανική γλώσσα και να έχουμε να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες όπως τη μοναξιά, την εύρεση στέγασης, τη γερμανική γραφειοκρατία κτλ..

Κλείνοντας θα ήθελα να σε ευχαριστήσω για αυτήν την αποκλειστική συνέντευξη και να ευχηθώ να είναι καλοτάξιδο το «Άτλας» και να το δούμε να μας εκπροσωπεί στα μεγαλύτερα Φεστιβάλ του κόσμου.  

Και εγώ σε ευχαριστώ πολύ που μου έδωσες την ευκαιρία να προβάλω το ντοκιμαντέρ «Άτλας» στην Ομογένεια.