Αναστασιάδης: Εναπόκειται στην Τουρκία μια αμοιβαία επωφελής σχέση με την ΕΕ

Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε στις 24-25 Ιουνίου στις Βρυξέλλες, αλλά και της κατ’ ίδίαν συνάντησης του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. António Guterres την Παρασκευή στις Βρυξέλλες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παραχώρησε συνέντευξη Τύπου.

Στην εισαγωγική του δήλωση, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε:

«Όπως καλά γνωρίζετε, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο άρχισε χθες τις εργασίες του με την παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Guterres.

Κατά τη διάρκεια του γεύματος είχα την ευκαιρία με εκτεταμένη παρέμβασή μου, να επισημάνω μια σειρά έκνομων ενεργειών της Τουρκίας, όπως:

α) τις παραβιάσεις της Διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, και μιλούμε πάντα για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

β) τα επιχειρούμενα νέα τετελεσμένα επί του εδάφους με την αλλοίωση του καθεστώτος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου.

γ) τη δημιουργία αεροπορικής βάσης για μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Λευκόνοικο και την πρόθεση κατασκευής στρατιωτικής ναυτικής βάσης στο Τρίκωμο.

δ) τη μεθοδευμένη ροή μεταναστών και τα προβλήματα δημογραφικής αλλοίωσης που προκαλούνται στην Κύπρο.

ε) την αξίωση της Τουρκίας αλλά και της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας για αλλαγή βάσης λύσης του Κυπριακού από διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, που είναι πάντοτε σύμφωνα με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, σε λύση δύο κρατών.

Υπέδειξα πως οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, αλλά και το κοινό έδαφος που αναζητείται, περιλαμβάνονται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και στους όρους εντολής του Γενικού Γραμματέα.

Θα πρέπει να πω ότι σε απάντησή του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αλλά και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κα Von der Leyen και ο Ύπατος Εκπρόσωπος κ. Josep Borrell, τόνισαν πως η επιδιωκόμενη από την Τουρκία και την Τουρκοκυπριακή ηγεσία λύση, είναι «Non-starter» γιατί βρίσκεται σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, σε αντίθεση με τους όρους εντολής του Γενικού Γραμματέα, αλλά και από ευρωπαϊκής πλευράς ενάντια στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας των ηγετών της Ε.Ε., μετά από συνεχείς διαβουλεύσεις και παρεμβάσεις, υιοθετήθηκαν τα Συμπεράσματα για την Τουρκία, με βάση τα οποία, θα πρέπει η εν λόγω χώρα να ανταποκριθεί στα τεθέντα προαπαιτούμενα.

Θέλω να εκφράσω την ικανοποίησή μου για την αλληλεγγύη και τη στήριξη των θέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αποτυπώνεται στα υιοθετηθέντα Συμπεράσματα. Θεωρώ πως εξίσου θερμές ευχαριστίες οφείλω προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, που με τις παρεμβάσεις και του ιδίου έγινε κατορθωτό να επιτύχουμε τα συγκεκριμένα Συμπεράσματα.

Θα ήθελα να επισημάνω τα ακόλουθα που περιλαμβάνονται στα Συμπεράσματα, και πρέπει να υπογραμμιστούν:

1. Επαναλαμβάνεται η αμετάκλητη προσήλωση της Ε.Ε. στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος, στη βάση της δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με ρητή αναφορά στο Ψήφισμα 1251, απορρίπτοντας έτσι τη θέση της τουρκικής πλευράς, και μιλώ και της τουρκοκυπριακής βεβαίως, για τη λύση δύο κρατών.

2. Τονίζεται η σημασία διατήρησης του καθεστώτος των Βαρωσίων και καλείται η Τουρκία να επιδείξει σεβασμό στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά και να αποφύγει οποιεσδήποτε ενέργειες που θα έρχονται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα 550 και 789.

3. Καταγράφεται το στρατηγικό ενδιαφέρον της Ένωσης για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο, σημειώνοντας πως η αποκλιμάκωση θα πρέπει να διατηρηθεί, σύμφωνα με τη Δήλωση της 25ης Μαρτίου 2021. Δηλαδή, να είναι μια σταθερή και όχι επίκαιρη χάριν σκοπιμοτήτων αποκλιμάκωση των εκνόμων ενεργειών είτε στο Αιγαίο είτε στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου όσον αφορά τη θάλασσα, είτε των έκνομων ενεργειών όσον αφορά το καθεστώς της Αμμοχώστου στο έδαφος.

Είναι μια δήλωση με την οποία ρητά αναφέρεται πως σε περίπτωση που η Τουρκία προβεί εκ νέου σε κλιμάκωση μέσω παράνομων ή μονομερών ενεργειών, η Ένωση θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεση της – την εργαλειοθήκη δηλαδή – για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της ιδίας, αλλά και των κρατών μελών. Μιλούμε πάντα για το περιεχόμενο των Συμπερασμάτων της 25ης Μαρτίου 2021.

4. Σημειώνεται πως, προκειμένου να υπάρξει η όποια προοπτική εκσυγχρονισμού της Τελωνειακής Ένωσης – και το σημειώνω – θα πρέπει η Τουρκία να υλοποιήσει τις απορρέουσες υποχρεώσεις έναντι του συνόλου των κρατών μελών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.

Συνεπώς, η συζήτηση για τυχόν εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης μετατίθεται για το μέλλον και υπό την πιο πάνω προϋπόθεση, ενώ πρόσθετα σημειώνεται πως απαιτείται ομοφωνία σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τα όποια περαιτέρω βήματα στο θέμα της Τελωνειακής Ένωσης. Θέλω να παρακαλέσω να καταγραφούν όπως λέγονται και όχι όπως μεταδόθηκαν, και άκουγα το πρωί από το ΡΙΚ ότι τάχα η ΕΕ αποδέχθηκε θετική ατζέντα για την Τουρκία.

5. Επαναλαμβάνεται πως η Ε.Ε. είναι έτοιμη να συζητήσει με την Τουρκία για ενίσχυση τομέων κοινού ενδιαφέροντος, όπως η δημόσια υγεία, η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή, η πάταξη της τρομοκρατίας και περιφερειακά θέματα όπως για παράδειγμα, το θέμα της Λιβύης, το Νακόρνο Καραμπάχ κ.ο.κ, σύμφωνα πάντα με τις προϋποθέσεις που περιέχονται σε προηγούμενα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

6. Καλείται η Επιτροπή όπως υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο για τη χρηματοδότηση Σύρων εκτοπισθέντων στις χώρες φιλοξενίας τους, όπως η Τουρκία, ο Λίβανος, η Ιορδανία και άλλες χώρες της περιοχής, στη βάση της Δήλωσης του Μαρτίου και στο πλαίσιο πάντα της συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης.

Τα πιο πάνω και πάλι υπό την προϋπόθεση της πλήρους εφαρμογής της Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016, η οποία θα πρέπει να εφαρμοστεί αδιακρίτως προς όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Καταληκτικά, η ανάπτυξη μιας αμοιβαίας επωφελούς σχέσης μεταξύ της Τουρκίας και της Ένωσης, κάτι που και η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλω να πω επιδιώκει, εναπόκειται στην ίδια την Τουρκία.

Έρχομαι τώρα στη σημερινή συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης μου με τον Γενικό Γραμματέα, εξέφρασα την απογοήτευσή μου για τα αποτελέσματα της άτυπης συνάντησης στη Γενεύη, σαν αποτέλεσμα των προϋποθέσεων που έθεσε η τουρκοκυπριακή και η τουρκική πλευρά προκειμένου να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Έθεσα, δηλαδή, τους όρους που προέβαλε η Τουρκία – την αναγνώριση κυριαρχίας από τα Ηνωμένα Έθνη και τη διεθνή κοινότητα του υποτελούς στην Τουρκία μορφώματος, είτε, όπως προέβαλαν στα έξι σημεία του κ. Τατάρ, την αποδοχή λύσης δύο κρατών.

Την ίδια ώρα χαιρέτισα τις θέσεις αρχών του Γενικού Γραμματέα για μη αποδοχή θέσεων που εκφεύγουν των Ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και των όρων εντολής του, αλλά και την αποφασιστικότητα του να συνεχίσει τις προσπάθειες επανέναρξης της διαπραγματευτικής διαδικασίας μέσω σύγκλησης εντός των επόμενων μηνών μιας άτυπης συνάντησης.

Σημείωσα πως, προς αυτόν τον σκοπό, η πλευρά μας συμφωνεί με τη δική του πρόταση όπως υπεβλήθη – και όπως είχαμε και τότε τονίσει στη Γενεύη – για τον διορισμό Ειδικού Εκπροσώπου για το Κυπριακό, εκφράζοντας την ελπίδα πως θα τύχει θετικής ανταπόκρισης από τουρκοκυπριακής και τουρκικής πλευράς.

Την ίδια ώρα, επανέλαβα την ετοιμότητα και αποφασιστικότητα, αλλά και την πολιτική μου βούληση, τόσο να συμμετάσχω σε μια νέα άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό όσο – και πιο προτιμητέο – να εμπλακούμε σε έναν δημιουργικό και ουσιαστικό διάλογο που θα βασίζεται στα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών αλλά και τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κράτος μέλος της οποίας είναι και θα συνεχίσει να είναι η Κυπριακή Δημοκρατία.

Ένας διάλογος που θα αποσκοπεί στη δημιουργία ενός λειτουργικού και, συνεπώς, βιώσιμου κράτους, με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων ανεξαίρετα των Κυπρίων – Τουρκοκυπρίων και ελληνοκυπρίων – χωρίς ξένες εξαρτήσεις, χωρίς τις όποιες εγγυήσεις ή ξένα στρατεύματα.

Επιπλέον, εξέφρασα την ετοιμότητά μου, αν ο Γενικός Γραμματέας το κρίνει ή θεωρήσει σκόπιμο να συγκαλέσει μια κοινή με τον κ. Τατάρ συνάντηση, έτσι ώστε να διακριβωθούν οι πραγματικές προθέσεις ή μέσα από την παρέμβαση του Γενικού Γραμματέα να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης ενός ουσιαστικού πλέον διαλόγου.

Παράλληλα, ανέδειξα πως θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον που θα υποβοηθά τις προσπάθειες επανέναρξης εποικοδομητικού διαλόγου – ουσιαστικών δηλαδή διαπραγματεύσεων – μακριά από εντάσεις, μακριά από απειλές ή μονομερείς ενέργειες που έρχονται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο, τονίζοντας την ανάγκη όπως η Τουρκία απέχει από τα όποια νέα τετελεσμένα ή προκλήσεις είτε στα Βαρώσια είτε στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι το οποίο επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο τους Ελληνοκυπρίους αλλά και τους Τουρκοκύπριους.

Σε αυτό το πλαίσιο, επανέλαβα τις προτάσεις μου για ουσιαστικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που είχα αποσταλεί στις 31 Δεκεμβρίου 2020 και έχω καταθέσει κατά την άτυπη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη.

Από πλευράς του, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, όπως ανέφερε και στο χθεσινό γεύμα κατά τη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, απέκλεισε τη λύση δύο κρατών θεωρώντας την ως non-starter – δηλαδή ως μια αδυναμία εκκίνησης ή απαγορευτικής εκκίνησης διαπραγματεύσεων – ξεκαθαρίζοντας πως οι όροι εντολής του είναι σαφείς και προνοούν την εξεύρεση λύσης στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα, σύμφωνα πάντα με τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Παραδέχθηκε πως οι Τουρκικές θέσεις δυσχεραίνουν τις προσπάθειες επανέναρξης των συνομιλιών, σημειώνοντας πως παραταύτα θα συνεχίσει τις προσπάθειες του για τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για έναν ουσιαστικό διάλογο.

Η χθεσινή μέρα ήταν και η τελευταία συμμετοχής του Πρέσβη κ. Νικόλα Αιμιλίου στις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αφού από τις 7 Οκτωβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα ως Γενικός Εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θα ήθελα με την ευκαιρία, από την μία, θερμά να τον συγχαρώ για την επάξια ανάληψη μιας αναλόγου θέσεως, αλλά την ίδια ώρα θερμότερα να τον ευχαριστήσω για τις πολύχρονες υπηρεσίες που πρόσφερε στην Κυπριακή Δημοκρατία».