Δρ. Μάνος Δανέζης: Η Έννοια της Ζωής και ο Ανθρώπινος Βιοϋπολογιστής

Tο αν υπάρχει ζωή στο Σύμπαν, είναι ένα πρόβλημα που δύσκολα μπορεί να μελετηθεί και να λυθεί, γιατί παρουσιάζει αρκετές ιδιομορφίες. Προκειμένου να την αναζητήσουμε στα πέρατα της Δημιουργίας, θα πρέπει να γνωρίζουμε πώς είναι δομημένη αυτή η μορφή ζωής. Aρχικά υποθέταμε ότι θα πρέπει να είναι βιολογικά όμοια με αυτήν της Γης. Γνωρίζουμε όμως τι σημαίνει ζωή, έστω και στο γήινο πεδίο; Eίναι η ζωή μια πολύπλοκη συναρμολόγηση ύλης ή υπάρχει και κάτι άλλο, μέσα και πάνω από αυτήν;

Για παράδειγμα, ο βιοχημικός ορισμός της γήινης ζωής, ως ένα σύνολο νουκλεϊνικών οξέων, πρωτεϊνών και άλλων πιο σύνθετων μορίων είναι ουσιαστικά προσαρμοσμένος στα γήινα μέτρα. Άλλωστε, όπως αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής Aστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης Λουκάς Bλάχος, «Στη μοντέρνα γλώσσα των μη-γραμμικών συστημάτων η ζωή είναι μια ξαφνική εμφάνιση οργάνωσης μέσα στο χάος, ένα φαινόμενο πολύ συνηθισμένο στα αριθμητικά μοντέλα πολύπλοκων συστημάτων».

Το πρόβλημα λοιπόν της ζωής δεν έχει βρει την τελική του λύση.

Mέσα σ’ ένα Σύμπαν διαρκών φυσικών εκπλήξεων, που ακόμα δεν είμαστε σε θέση  να γνωρίζουμε ούτε τη δομή ούτε τη φύση του, δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη δυνατότητα ύπαρξης κάτι άλλου «έξω από την ύλη», που έχει τη δυνατότητα να την δημιουργεί και να της δίνει την ιδιότητα της ζωής. Eξάλλου οι σύγχρονες ανακαλύψεις της Kβαντομηχανικής έχουν αποκαλύψει ότι αυτό που ονομάζουμε «στοιχειώδη ύλη», δεν είναι παρά η έκφραση ενός στοιχειώδους πεδίου, που δημιουργείται από επιμέρους ενεργειακές συμπυκνώσεις, οι οποίες γίνονται αισθητές ως στοιχειώδη σωμάτια.

Η ζωή ως σύστημα ελέγχου

Τι είναι λοιπόν αυτό το οποίο ονομάζουμε «ζωή»;

Απάντηση σε αυτό το ερώτημα  επιχειρεί να δώσει ένας νέος κλάδος των Θετικών Επιστημών, η «Kυβερνητική», η οποία προσπαθεί να απομονώσει τις λειτουργίες που παραμένουν αναλλοίωτες, ασχέτως από τη διαφοροποίηση του εξωτερικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο δημιουργείται η ζωή. Όπως αναφέρει ο Pώσος μαθηματικός Λιαπούνοφ, τα έμβια συστήματα παρουσιάζουν την ιδιότητα ―μέσω απόλυτα προσδιορισμένων καναλιών― να μεταβιβάζουν μικρές ποσότητες ενέργειας ή υλικού, που περιέχει συμπυκνωμένο έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών.

Με λίγα λόγια η επιστήμη της «Κυβερνητικής» συνδέει γενικότερα την έννοια της ζωής με την λειτουργία ενός «ανθρώπινου βιοϋπολογιστή»

Προσπαθώντας να περιγράψει λεπτομερέστερα αυτή την ιδέα Η «Κυβερνητική» σημειώνει ότι ανθρώπινος βιοϋπολογιστής όπως και ένας υπολογιστής, μέσω των αισθήσεων, συλλέγει πληροφορίες με τη μορφή κωδικοποιημένων σημάτων ενέργειας. Oι πληροφορίες αυτές, αφού επεξεργαστούν, επανεκπέμπονται με τη μορφή νέων σημάτων, και μέσω προκαθορισμένων καναλιών οδηγούνται σε κέντρα τα οποία ενεργοποιούμενα προκαλούν μια εσωτερική αναδιοργάνωση του συστήματος, που βοηθάει στη διατήρηση της ακεραιότητάς του.

O μηχανισμός που επεξεργάζεται τις πληροφορίες ονομάζεται «σύστημα ελέγχου». Oι πληροφορίες που συλλέγονται από έναν μεγάλο αριθμό στοιχείων εισόδου, έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύονται σ’ ένα σύστημα μνήμης μέσω ενός δικτύου καναλιών.

Mε τον προηγούμενο τρόπο η Kυβερνητική προσπαθεί να δώσει έναν λειτουργικό ορισμό της έννοιας ζωή, που συνδέεται  με μεγάλη ακρίβεια με τις αρχές λειτουργίας των ηλεκτρονικών υπολογιστικών μηχανών. Ένας τέτοιος μηχανισμός, σύμφωνα με πολλές απόψεις, μοιάζει αρκετά με τα γήινα βιολογικά συστήματα.

Ίσως στο μέλλον, ένας συνδυασμός των απόψεων της Kυβερνητικής και της Mοριακής Bιολογίας μάς οδηγήσει στην κατανόηση της φύσης της ζωής, που ―όπως πρέπει να παραδεχθούμε― ακόμη μας είναι άγνωστη.

Κάποιες τελικές σκέψεις

Τι σχέση με την πραγματική έννοια της ζωής έχει η νέα επιστημονική πραγματικότητα;

Το ότι οι διαστάσεις του Σύμπαντος είναι 4 και το πραγματικό Σύμπαν βρίσκεται έξω από τον κόσμο των ανθρώπινων αισθήσεων διαφοροποιεί την έννοια της ζωής όπως την γνωρίζαμε μέχρι σήμερα;

Το ότι κάθε τι που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις δεν αποτελεί παρά μια ατελή απεικόνιση μιας πραγματικότητας έξω από τις δυνατότητες των αισθήσεών, μας μήπως δίνει μια νέα διάσταση στον όρο ζωή;

Το ότι νέοι συμπαντικοί νόμοι κυβερνάνε το πραγματικό Σύμπαν, άρα και σε προέκταση τις ψεύτικες εικόνες των αισθήσεών μας δεν θα πρέπει να το λάβουν σοβαρά υπ’ όψη από αυτούς που ασχολούνται ειδικότερα, με το φαινόμενο της ζωής στη Γη;

Οι νέοι, πειραματικά αποδεικνυόμενοι, φυσικοί νόμοι από την σύγχρονη επιστημονική γνώση, ανατρέπουν δραματικά τις απόψεις μας πάνω στην κατανόηση του τι είναι στην πραγματικότητα αυτό που ο μέσος άνθρωπος αναφέρει ως «Ανθρώπινη Ζωή», όμως παραμένουν πεισματικά έξω από όσα διδάσκονται στα σχολεία, για άγνωστους λόγους …

Η κοινωνική άγνοια βέβαια μπορεί να «βολεύει» κάποιες καταρρέουσες διοικητικές δομές, αλλά κάποτε αυτό πρέπει να σταματήσει.

Ήρθε η ώρα η νέα μεγάλη επιστημονική επανάσταση των θετικών επιστημών, να γίνει κτήμα όλων των πολιτών και να γονιμοποιήσει το κορμί όλων των άλλων συναφών επιστημών.

Αυτό δεν είναι έργο μόνο των ειδικών, αλλά καθενός από εμάς που έχουμε αντιληφθεί, ο καθένας με τον τρόπο του, την νέα συμπαντική αλήθεια.

Η ιστορία διδάσκει ότι οι μεγάλες πολιτισμικές επαναστάσεις επιβλήθηκαν και γονιμοποίησαν τις κοινωνίες όταν η γνώση των λειτουργικών νόμων της «Φύσης» έγινε κτήμα όλων των ανθρώπων.