Διατροφική Ετικέτα

Της Ελευθερίας Πιτσικάκη

Με τον όρο προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς (ΠΠΑ) εννοούμε την συνολική ποσότητα που πρέπει να λαμβάνει κατά μέσο όρο ένας ενήλικας σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες σε μια διατροφή 2000 (kcal) θερμίδων.

Η σαφής και περιεκτική επισήμανση των τροφίμων, παρέχει στους καταναλωτές διατροφικές πληροφορίες που τους δίνουν τη δυνατότητα να κάνουν συνειδητές επιλογές. Αυτές οι επιλογές καθίστανται δυνατές μέσω της καλύτερης κατανόησης της ποσότητας της ενέργειας και των βασικών θρεπτικών συστατικών, που περιέχονται σε μια μερίδα και το ποσοστό, που αντιπροσωπεύουν σε σχέση με την ημερήσια διατροφική πρόσληψη ενός μέσου ατόμου, έτσι ώστε να μπορούν να λάβουν υπόψη αυτά τα στοιχεία στο πλαίσιο του καθημερινού τους διαιτολογίου.

Τα ποσοστά ΠΠΑ που εμφανίζονται στις ετικέτες των τροφίμων, ορίζονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία με τον κανονισμό 1169/2011 και βασίζονται σε επιστημονικές συμβουλές από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).

Στους παρακάτω πίνακες παραθέτονται οι διατροφικές τιμές αναφοράς για ενέργεια, θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ανόργανα συστατικά.

Η προτεινόμενη επισήμανση της προσλαμβανόμενης ποσότητας αναφοράς για την ενέργεια (8400 kJ/2000 kcal) αντιστοιχεί στη συνιστώμενη πρόσληψη ενέργειας για μια γυναίκα με μέτρια φυσική δραστηριότητα και ο λόγος που επιλέχθηκε η προβολή των ενδεικτικών προσλήψεων των γυναικών στις ετικέτες των τροφίμων είναι η κάλυψη των κατώτατων προσλήψεων και η αποφυγή πρόσληψης περισσότερων θερμίδων και θρεπτικών συστατικών (λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα, νάτριο) που επιβαρύνουν τον οργανισμό.

Η ετικέτα πρέπει ακόμα να δηλώνει το όνομα και τη διεύθυνση του κατασκευαστή, την καθαρή ποσότητα του τροφίμου πριν συσκευαστεί, οδηγίες για τη χρήση του ανάλογα με τις ανάγκες, καθώς επίσης και οποιεσδήποτε ειδικές συνθήκες αποθήκευσής του.

Είναι υποχρεωτική στα τυποποιημένα τρόφιμα και προαιρετική στα ωμά, όπως για παράδειγμα στα φρούτα, στα λαχανικά και στα ψάρια. Προαιρετική είναι ακόμα και στον καφέ, στο τσάι, στα καρυκεύματα και σε τρόφιμα που δεν έχουν  σημαντικά ποσά θρεπτικών ουσιών, σε φαγητά εστιατορίων, σε τρόφιμα που πωλούνται από μικρές επιχειρήσεις ή σε πολύ μικρή συσκευασία.

Το γνωρίζετε πια ότι οι καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες, όπως και η φυσική μας δραστηριότητα, καθορίζουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό, τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής μας υγείας, ιδιαίτερα σε μία εποχή όπου οι ασθένειες, που σχετίζονται με μη ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες, έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας.  Η σημερινή  αγορά μπορεί και μας παρέχει πληθώρα τροφίμων, για τα οποία μπορούμε να ενημερωθούμε για τις διατροφικές τους πληροφορίες, μόνο μέσω των ετικετών τους.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα σταθείτε μπροστά στο ράφι του σούπερ μάρκετ, ελέγξτε την ετικέτα του τροφίμου που θέλετε να αγοράσετε και σκεφτείτε αν είναι κατάλληλο και θρεπτικό για εσάς ή την οικογένεια σας.

Διατροφικές Εκφράσεις και Ισχυρισμοί

Όταν μία διατροφική ετικέτα αναγράφει τρόφιμο χωρίς θερμίδες (calorie free), αυτό σημαίνει ότι το τρόφιμο έχει λιγότερο από 5 θερμίδες ανά μερίδα. Τρόφιμο χωρίς λίπος (Fat free), σημαίνει ότι το τρόφιμο έχει λιγότερο ή ίσο με 0,5 γραμμάριο λίπους ανά μερίδα, ενώ η έκφραση χωρίς χοληστερόλη σημαίνει ότι το τρόφιμο περιέχει λιγότερο από 2 mg χοληστερόλης και λιγότερο από 2 γραμμάρια κορεσμένου λίπους ανά μερίδα. Η έκφραση χωρίς προσθήκη ζάχαρης σημαίνει ότι δεν έχει προστεθεί επιπλέον ζάχαρη στο τρόφιμο.

Ορισμένες από τις παραπάνω εκφράσεις, όπως και εκφράσεις του τύπου τρόφιμο πλούσιο σε φυτικές ίνες, τρόφιμο low – χαμηλό σε θερμίδες ή λίπος (25% λιγότερο από το ανάλογο πλήρες τρόφιμο) και τρόφιμο light (30% λιγότερες θερμίδες ή λιγότερο λίπος από το αντίστοιχο πλήρες) μπορούν να λειτουργήσουν ως πολύτιμα εργαλεία σε άτομα που ακολουθούν ένα ιδιαίτερο μοντέλο διατροφής, όπως και στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.

Σύμφωνα με μελέτη, το 70% των καταναλωτών πιστεύει πως οι διατροφικές ετικέτες είναι ιδιαίτερα πολύπλοκες και δυσνόητες για τον απλό καταναλωτή, ενώ μέχρι το 2010 η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως σκοπό την ολοκληρωτική βελτιστοποίηση της διατροφικής ετικέτας η οποία θα είναι πιο πλήρης και ακριβής από ποτέ.

Τι περιέχει όμως μία διατροφική ετικέτα;

Διατροφικές πληροφορίες (ενέργεια και θρεπτικά συστατικά).

Πληροφορίες που δεν απαιτούνται από τον νόμο.

Πληροφορίες που απαιτούνται από τον νόμο (ονομασία πώλησης τροφίμου, συστατικά, βάρος-όγκος, συνθήκες αποθήκευσης, χρόνος διατηρησιμότητας, κ.α).

Οι εταιρίες τροφίμων υποχρεούνται να παρέχουν πληροφορίες διατροφής, που χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως χαμηλό σε θερμίδες ή light στην ετικέτα του τροφίμου. Οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται ανά 100 γρ. ή ανά 100ml του τροφίμου. Οι διατροφικές πληροφορίες μπορούν να αναγράφονται και ανά μερίδα, κάνοντας πιο εύκολη την διαδικασία για τον απλό καταναλωτή, με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται και ο αριθμός των μερίδων που περιέχεται στη συσκευασία. Έτσι, όταν διαβάζεται τις διατροφικές πληροφορίες ενός τροφίμου δώστε ιδιαίτερη σημασία στην ποσότητα που καταναλώνετε.

       Οι ετικέτες τροφίμων μπορούν να μας βοηθήσουν και στον υπολογισμό των υδατανθράκων της συγκεκριμένης μας επιλογής. Αρκεί να διαιρέσουμε τα γραμμάρια των ολικών υδατανθράκων της μερίδας μας με τον αριθμό 15 (ισοδύναμο υδατανθράκων) ώστε να καθορίσουμε πόσα ισοδύναμα υδατανθράκων περιέχει η συγκεκριμένη μερίδα. Για παράδειγμα εάν ένα γιαούρτι περιέχει 7,5 γραμμάρια υδατανθράκων, τότε αυτό σημαίνει ότι το γιαούρτι αυτό περιέχει 7,5/15 = 0,5 ισοδύναμο υδατανθράκων. Εκτός από των ολικό αριθμό υδατανθράκων ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται και στα απλά σάκχαρα τα οποία περιέχονται στο τρόφιμο, καθώς και στην ποσότητα των φυτικών ινών, φροντίζοντας πάντα να επιλέγουμε τα τρόφιμα εκείνα τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.

Οι ετικέτες των τροφίμων πρέπει να γράφουν τα συστατικά των προϊόντων με σειρά βάρους. Έτσι, το συστατικό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αναγράφεται πρώτο και το συστατικό που περιέχεται στη μικρότερη ποσότητα τελευταίο.

Ας δούμε λοιπόν ένα παράδειγμα διατροφικής ετικέτας ενός γάλακτος light.

*ΣΗΠ (Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη με ένα ποτήρι γάλακτος ημιαποβουτυρωμένου, η ποσότητα ενός συστατικού που συνιστάται να λαμβάνεται σε καθημερινή βάση από τον ανθρώπινο οργανισμό).

         Μελέτη του Kessler και των συνεργατών του, έδειξε ότι οι ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη χρησιμοποιούν τις διατροφικές ετικέτες πιο συχνά σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, ενώ το επίπεδο γνώσεων όσον αφορά την κατανόηση τους ήταν μεγαλύτερο όταν γινόταν από τους ειδικούς διαιτολόγους – διατροφολόγους, οι οποίοι θα πρέπει να βοηθούν στην κατανόηση και επεξήγηση της σήμανσης και των επιγραφών των τροφίμων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Wandel, M., (1997). Food labelling from a consumer perspective. British Food Journal, Vol. 99(6), pp.212 – 219
• Cowburn, G., Stockley, L., (2007). Consumer understanding and use of nutrition labelling: a systematic review. Public Health Nutrition, Vol.8(1), pp. 21-28
• Przyrembel, H., (2004). Food labelling legislation in the EU and consumers information. Trends in Food Science and Technology, Vol.15(7-8), pp. 360-365
• Cheftel, J., (2005). Food and nutrition labelling in the European Union. Food Chemistry, Vol.93(3), pp. 531–550
• Storcksdieck, S., Bonsmann, G., Celemín, F., Grunert, K., (2010). Food Labelling to Advance Better Education for Life. European Journal of Clinical Nutrition, Vol.64(1), pp. 14-19
• Perez, R., Smith Edge, M., (2014). Global Nutrition Labeling: Moving Toward Standardization. Nutrition, Vol.49(2), pp 77-8
• referenceintakes.eu
• ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1169/2011