Εντυπωσιακά ευρήματα σε υποβρύχια έρευνα στον κόλπο Παλαικάστρου

Ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο η υποβρύχια έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Κόλπο του Παλαικάστρου Σητείας, στην Κρήτη, η οποία διεξάγεται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου και τη Βρετανική Σχολή Αθηνών.

Η έρευνα, ενταγμένη σε τριετές πρόγραμμα των τεσσάρων φορέων, που ξεκίνησε φέτος, έχει στόχο τη διερεύνηση των ακτών και της ευρύτερης περιοχής του κόλπου για τη διαπίστωση της έκτασης της χρήσης και της μορφής που είχε στις διάφορες φάσεις της αρχαιότητας, ενώ προγραμματίζεται για τα επόμενα έτη και σωστική ανασκαφή στην περιοχή Μπονταλάκι, όπου δομές μινωικών χρόνων δοκιμάζονται από τον κυματισμό.

Στη διάρκεια της υποβρύχιας έρευνας διερευνήθηκε η παράκτια ζώνη και διαπιστώθηκε η ύπαρξη βυθισμένης αρχαίας ακτογραμμής, στη ζώνη της οποίας υπάρχουν αντίστοιχα βυθισμένα κτιριακά κατάλοιπα δύο τουλάχιστον περιόδων. Στο μέσον και τα νότια του κόλπου του Κουρεμένου εντοπίστηκαν ποικίλες κτιριακές δομές και μεγάλα όστρακα πίθων, συσσωματωμένα στα πετρώματα του βυθού, τα οποία αποδίδονται στον μινωικό χρονολογικό ορίζοντα.

Στα βόρεια, επίσης, του κόλπου επανεντοπίστηκε και τεκμηριώθηκε βυθισμένος λιμενοβραχίονας ρωμαϊκών χρόνων, γνωστός ήδη από το δεκαετία του 1980, με αφορμή την κατασκευή του λιμενικού καταφυγίου. Σε άμεση γειτνίαση εντοπίστηκε έκταση που σώζει τοίχους και αποσυντεθειμένο οικοδομικό υλικό αντίστοιχων ρωμαϊκών κτιρίων. Ανάλογη είναι και η εικόνα που παρατηρείται στα βόρεια του κόλπου της Χιόνας, όπου όμοιοι πεσμένοι τοίχοι, δάπεδα και θεμέλια δείχνουν και σε αυτό το σημείο ρωμαϊκή εγκατάσταση.​

Με γλαφυρότερο όμως τρόπο, δείχνει την άγνωστη μέχρι σήμερα χρήση του χώρου κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, ο εντοπισμός ναυαγίου με φορτίο αμφορέων του 2ου αι. μ.Χ., προερχόμενου πιθανότατα από την Ιβηρική χερσόνησο. Το φορτίο σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση και φαίνεται ότι αποτελεί σημαντικό στοιχείο στη συζήτηση για τα σχήματα του αρχαίου εμπορίου και των αντίστοιχων ναυτικών δρόμων που διασχίζουν την Μεσόγειο και περιλαμβάνουν την Κρήτη στην περίοδο αυτή.

Η τεκμηρίωση των παραπάνω περιλάμβανε αρχαιολογική φωτογραφική και κινηματογραφική τεκμηρίωση και τρισδιάστατες απεικονίσεις των δομών και του ναυαγίου, καθώς και εναέριες λήψεις κατά μήκος των ακτών για τη δημιουργία ορθοφωτοχαρτών και τη συσχέτιση γεωγραφικά (GIS) και αρχαιολογικά των ευρημάτων.

Στην ερευνητική ομάδα έλαβαν μέρος οι: Θεοτόκης Θεοδούλου – Δρ αρχαιολόγος, Γεώργιος Τσιμπούκης – Δρ αρχαιολόγος, και Γιάννης Κτιστάκης – σχεδιαστής της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, καθώς και οι εθελοντές Αλέξανδρος Τούρτας – Δρ αρχαιολόγος, Πέτρος Βακόνδιος – τεχνικός βυθού και Νικόλαος Ψαράκης – δύτης / χειριστής του σκάφους υποστήριξης. Με την ομάδα συνεργάστηκε στενά ο καθηγητής Carl Knappett του Πανεπιστημίου του Τορόντο, το οποίο κάλυψε και τη δαπάνη της έρευνας.