Πρόσωπα του ήρωα: Αναγνώσεις Ακριτικά Τραγούδια στο ΚΠΙΣΝ

Τον Μάρτιο, οι Αναγνώσεις του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι αφιερωμένες στη λογοτεχνική μας παράδοση και ειδικότερα στα Ακριτικά Τραγούδια και τις Παραλογές.

Τα δύο επεισόδια φέρουν την υπογραφή του Γιάννη Καλαβριανού, του οποίου η παράσταση «Παραλογές ή Μικρές Καθημερινές Τραγωδίες» (2010) αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την θεατρική μεταφορά της δημοτικής ποίησης, ενώ την επιμέλεια των κειμένων έχει ο ποιητής, μελετητής του δημοτικού τραγουδιού και μεταφραστής Παντελής Μπουκάλας.

Την Τετάρτη 24 Μαρτίου στις 19.00 ακούστε ΕΔΩ την Ελένη Κοκκίδου και τον Δημήτρη Παπανικολάου να διαβάζουν επιλεγμένα Ακριτικά Τραγούδια.

Σημείωμα του Παντελή Μπουκάλα:

Ακριτικά τραγούδια

Τα ακριτικά δημοτικά τραγούδια εξυμνούν τα κατορθώματα των ακριτών, δηλαδή των στρατιωτών που είχαν την αποστολή να φρουρούν τα σύνορα του βυζαντινού κράτους από πιθανούς εισβολείς, και πρωτίστως από τους Άραβες. Ο ιδεώδης ήρωας ανάμεσά τους είναι ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας, γεννημένος από Άραβα πατέρα και χριστιανή μητέρα, Βυζαντινή.

Οι άθλοι του Διγενή, στο πρόσωπο του οποίου συνυπάρχουν η νεότητα του Αχιλλέα, η δύναμη του Ηρακλή και η δόξα του Αλεξάνδρου (σύμφωνα με σχετική παρατήρηση του Ν.Γ. Πολίτη), εξυμνήθηκαν τόσο από ακριτικά δημοτικά τραγούδια όσο και από το εκτενές βυζαντινό έπος που φέρει ως τίτλο το όνομά του.

Η παλαιότερη μαρτυρία στα ακριτικά τραγούδια οφείλεται στον Αρέθα, επίσκοπο Καισαρείας (850-932 μ.Χ.), ο οποίος αναφέρθηκε σε Παφλαγόνες ραψωδούς που περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν επ’ αμοιβή τις ηρωικές πράξεις δοξασμένων ανδρών.

Το χρονικό πεδίο σύνθεσης του ακριτικού κύκλου εκτείνεται από τον 9ο αιώνα (ίσως και νωρίτερα) έως τον 13ο, οπότε και διαλύθηκαν τα σώματα των ακριτών.

Αρχική κοιτίδα των τραγουδιών υπήρξε η Μικρά Ασία, και ειδικότερα οι ανατολικές επαρχίες της βυζαντινής επικράτειας, ο Πόντος και η Καππαδοκία. Από εκεί διαδόθηκαν και σε άλλες ελληνικές περιοχές, καθώς και σε γειτονικούς λαούς, επηρεάζοντας τη δική τους δημώδη ποίηση.

Συντελεστές:

• Σκηνοθετική επιμέλεια: Γιάννης Καλαβριανός
• Επιμέλεια κειμένων: Παντελής Μπουκάλας
• Διαβάζουν: Ελένη Κοκκίδου, Δημήτρης Παπανικολάου
• Ηχοληψία – Μίξη – Mastering: Γιώργος Μαντάς
• Μουσικό σήμα: Νίκος Γαλενιανός
• Ευχαριστούμε τον Αλέξη Καραϊσκάκη-Νάστο που έπαιξε τσέλο για την ηχογράφηση του μουσικού σήματος.

Γιάννης Καλαβριανός:

Ο Γιάννης Καλαβριανός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. και του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και υποψήφιος διδάκτωρ του ίδιου τμήματος. Σκηνοθεσίες και κείμενά του έχουν παρουσιαστεί στα: Εθνικό Θέατρο, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Φεστιβάλ Αθηνών, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, Από Μηχανής Θέατρο, Bios, Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, Deutsches Theater Berlin (Βερολίνο), Piccolo Teatro (Μιλάνο), Spazio Teatro NO’HMA (Μιλάνο), Heidelberger Stückemarkt (Χαϊδελβέργη), Kunstfestspiele Herrenhausen (Αννόβερο), Sarajevo Winter Festival (Σαράγεβο), CSS Teatro Stabile (Ούντινε), Theater Stok (Ζυρίχη), Greek Cultural Center (Νέα Υόρκη), Centro Dramático Nacional (Μαδρίτη), σε ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. και σε αρχαία θέατρα σε όλη την Ελλάδα. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Ισπανικά και τα Βοσνιακά. Έχει τιμηθεί με τα: Βραβείο Κουν Καλύτερου Θεατρικού Έργου 2013-2014, Βραβείο Νίκος Ζακόπουλος και το International Prize Il Teatro Nudo, di Teresa Pomodoro, Milan 2014-2015.

Τετάρτη 24/03, 19.00