Ιστορίες Χορού: Γιατί χορεύω την Κρήτη

Γράφει ο  Γιάννης Ι. Μεγαλακάκης*

Η περηφάνια και όχι ο εγωισμός , η φιλοξενία και όχι η ξενοφοβία , η μαντινάδα που έχει ουσία και σοφία ζωής , το άρωμα των λουλουδιών , τα άγρια φαράγγια και τα ψηλά βουνά , το αργό κούνημα του κεφαλιού και το βλέμμα που χαμηλώνει την στιγμή που ο μερακλής ακούει τον αγαπημένο του σκοπό , η ξαστεριά το βράδυ στα χωριά , η μπέσα , η αγάπη για την φύση και τα ζώα , η αρχέγονη ιστορία , ο Καζαντζάκης , ο Θεοτοκόπουλος , ο Κορνάρος , ο Δασκαλογιάννης , ο Γιαμπουδάκης ,ο Καγιαλεδάκης, ο Βενιζέλος , ο Πρεβελάκης , ο Ξυλούρης , ο Ροδινός , ο Μπαξεβάνης , ο Μουντάκης , ο Σκορδαλός , ο Κλάδος , ο Τζέγκας , ο Φουσταλιέρης , ο Κουτσουρέλης , ο Χάρχαλης , ο Δερμιτζογιάννης , η θάλασσα που λούζει καθημερινά το αρχοντονήσι , η λύρα , το λαούτο , το μαντολίνο , το μπουλγαρί , η ασκομπαντούρα , το θιαμπόλι, η «καλοστρατιά» που έλεγε η γιαγιά μας Ελένη σε κάθε αποχαιρετισμό μας , η ανατριχίλα στο κορμί και το δάκρυ που βγαίνει χωρίς να ξέρεις γιατί όταν φεύγεις από την Κρήτη , αυτή η δίψα για Ελευθερία , αυτή η φωτιά που ανάβει και θα ανάβει αιώνια στην κρητική ψυχή….σας απαντώ χωρίς λογική σειρά γιατί αυτή είναι η Κρήτη : μία αιώνια ερωμένη χωρίς όρια και συμβιβασμούς…

…Για όλα τα παραπάνω και άλλα τόσα που είναι δύσκολο να τα περιγράψω χορεύω την Κρήτη…

Οι νέοι ανέκαθεν ακολουθούν ότι έχει διαχρονική αξία , συγκίνηση , δημιουργία και έκφραση. Αυτό λέγεται παράδοση : αυτό που κατάφερε να αγαπηθεί από τους νέους και αντέχει στην εκάστοτε εποχή . Τα μηνύματα από τους νέους είναι θετικά και ελπιδοφόρα .

Έχουμε ευθύνη όσοι διατελούμε τον ρόλο του μεσολαβητή και αγωγού των αξιών του πολιτισμού μας.
Από την Αλεξανδρούπολη έως την Κρήτη οι χοροί , τα ηχοχρώματα , οι σκοποί και ο τρόπος έκφρασης διαφέρουν.

Έχουμε ένα τεράστιο μουσικοχορευτικό πλούτο για τον απαιτείται και επιβάλλεται βαθιά και ουσιαστική έρευνα από όλους μας . Κάποιοι κρητικοί χοροί σχετίζονται ιστορικά και έχουν κοινά χορευτικά μοτίβα με τον Πόντο , την Ρόδο , την Κάσο , την Κάρπαθο και διάφορες άλλες περιοχές της Ελλάδας. Όλοι οι χοροί της Ελλάδας έχουν δημιουργηθεί από τη ανάγκη των ανθρώπων να εκφράσουν συναισθήματα , να πάρουν θάρρος για τον πόλεμο , να συμβολίσουν ιστορικές αποφάσεις και για πολλές άλλες αφορμές .

Έχουν διαχρονική αξία στην Ελλάδα , η ευγένεια , η αλληλεγγύη , η καλή παρέα , οι μερακλήδες , οι χοροί και η μουσική μας , ο καταγάλανος ουρανός μας , η ποιητική ομορφιά των νησιών μας , η αρχέγονη ιστορία μας και τόσα άλλα που μας θυμίζουν καθημερινά ποιοι είμαστε και μας δείχνουν τον δρόμο για το μέλλον.

Οι Κρητικοί χοροί που υπάρχουν σήμερα διακρίνονται σε συρτούς και σε πηδηχτούς. Οι πηδηχτοί χορεύονται σε όλη την Κρήτη και οι συρτοί στους νομούς Χανίων και Ρεθύμνου, διακρίνονται δε από το όνομα της επαρχίας από την οποία προέρχονται.

Οι κινήσεις των καλών χορευτών είναι απλές, επιβλητικές και εκτελούνται με χάρη.

Αυτό συμβαίνει στους συρτούς χορούς των Δυτικών επαρχιών, ιδίως όμως στον Καστρινό Πηδηχτό του Ηρακλείου του οποίου οι κινήσεις είναι πιο τεχνικές, διότι στα ορεινά μέρη ο χορός δεν έχει αποβάλλει ακόμα τις απότομες και οργιαστικές κινήσεις της αρχικής του καταγωγής.

Οι κυβιστήσεις στην αρχαιότητα αποτελούσαν ακροβατικά γυμνάσματα, τα οποία γυμνές γυναίκες που αποτελούσαν θιάσους, εκτελούσαν στα συμπόσια. Και στον Όμηρο ήταν γνωστές αυτές οι ασκήσεις.
Και σήμερα, οι ορεινοί χορευτές πηδούν στο χορό και εκτελούν τέτοιες ασκήσεις. Ο κορυφαίος του χορού κλίνει το σώμα προς τα πίσω μέχρι το κεφάλι του να αγγίζει σχεδόν τις φτέρνες του και κατόπιν περιστρέφεται, ανατινάσσεται απότομα και εξακολουθεί να χορεύει, χωρίς να απομακρύνεται από την κίνηση του ρυθμού. Το γύμνασμα αυτό ήταν συνηθισμένο και στις αρχαίες ορχηστρίδες και το καλούσαν τέχνη του τροχού.

Κλείνω με Νίκο Καζαντζάκη :

«Χύθηκε στο χορό, χτυπούσε τα παλαμάκια, στρουφογύριζε στον αγέρα, έπεφτε κάτω με λυγισμένα γόνατα κι αντιπηδούσε ανάερα καθιστός σα λάστιχο. Άξαφνα τινάζουνταν πάλι αψηλά στον αγέρα σαν να το ‘χε βάλει πείσμα να νικήσει τους μεγάλους νόμους, να κάνει φτερά και να φύγει. Ένιωθες μέσα στο σαρακοφαγωμένο αυτό ταγαριασμένο κορμί τη ψυχή να μάχεται να συνεπάρει τη σάρκα και να χυθεί μαζί της, αστροβολίδα μέσα στο σκοτάδι.

Τίναζε η ψυχή το κορμί, μα αυτό έπεφτε, δε βαστούσε πολλή ώρα στον αγέρα, το ξανατίναζε, ανήλεη, λίγο τώρα πιο αψηλά, μα πάλι το έρμο ξανάπεφτε αγκομαχώντας».

*Ιστορίες Χορού
του Γιάννη Ι.Μεγαλακάκη
Ερευνητής – Δάσκαλος κρητικών χορών
gmegal@hotmail.com