«Τα τρόφιμα δεν περισσεύουν…»

Του Χριστόφορου Παπαδάκη

(δημοσιογράφος Εφ. Νέας Κρήτης)

Συναγερμός για την ανεπάρκεια τροφίμων, μπροστά στην κλιματική αλλαγή και τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού, έχει σημάνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού φαίνεται πως προσπαθεί να αυξήσει τις δωρεές τροφίμων, ακόμα και μέσα από προσπάθειες απλούστευσης διαδικασιών ελέγχου της ασφάλειάς τους, στο στάδιο του λιανικού εμπορίου. 



Όπως ανακοινώθηκε επίσημα, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων προχώρησε στην ανάπτυξη μιας νέας προσέγγισης διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων, η οποία καθιστά απλούστερο τον τρόπο για τους μικρούς εμπόρους λιανικής πώλησης να δώσουν τρόφιμα. 

«Ναι, υπό προϋποθέσεις», λένε στη “Νέα Κρήτη” επιστήμονες που έχουν σχέση με τον τομέα της αγοράς στα τρόφιμα, θεωρώντας ότι όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται στη σωστή κατεύθυνση, για την αντιμετώπιση του θλιβερού φαινομένου να καταλήγουν στα σκουπίδια τρόφιμα που θα μπορούσαν να είχαν έγκαιρα διατεθεί σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, σε έναν κόσμο που μαστίζεται από την πείνα, τη φτώχια και την εξαθλίωση!

Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις, θα υπάρχει πλέον απλοποιημένο σύστημα: Οι έμποροι λιανικής δεν υποχρεούνται να έχουν λεπτομερή γνώση συγκεκριμένων κινδύνων.
Περιλαμβάνονται, επίσης, βήματα για τον έλεγχο της ασφάλειας των δωρεών τροφίμων, όπως ο έλεγχος της διάρκειας ζωής, η συντήρηση της ψυχρής αλυσίδας και η διασφάλιση της επικοινωνίας μεταξύ του δότη και των παραληπτών.

Με το νέο σύστημα, οι έμποροι λιανικής πώλησης πρέπει μόνο να γνωρίζουν ότι ενδέχεται να υπάρχουν βιολογικοί, χημικοί και φυσικοί κίνδυνοι ή αλλεργιογόνα, και ότι η αποτυχία να αναλάβουν βασικές δραστηριότητες ελέγχου, όπως ο διαχωρισμός των πρώτων από τα μαγειρεμένα προϊόντα, θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για τους καταναλωτές.

Η προσέγγιση απευθύνεται σε κέντρα διανομής τροφίμων, σούπερ-μάρκετ, παμπ, εστιατόρια και άλλους μικρούς λιανοπωλητές. Η διασφάλιση της ασφάλειας των δωρεάν τροφίμων είναι ιδιαίτερα δύσκολη, επειδή μπορεί να πλησιάζει το τέλος της διάρκειας ζωής τους. Η επιστημονική γνωμοδότηση θα βοηθήσει τους δωρητές και τους αποδέκτες τροφίμων (τράπεζες τροφίμων και άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις), καθορίζοντας απλουστευμένα συστήματα διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων, ώστε να εξασφαλιστεί η ανακατανομή ασφαλών τροφίμων σε όσους έχουν ανάγκη.

Η νέα προσέγγιση χρησιμοποιεί διαγράμματα ροής για να συνοψίσει τα στάδια της παραγωγής και απλούς πίνακες, για να λάβουν οι έμποροι λιανικής μέσω της διαδικασίας διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων από τον εντοπισμό των κινδύνων σε μέτρα ελέγχου, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς. Τα διαγράμματα και οι πίνακες είναι γενικά και μπορούν να προσαρμοστούν από τους υπεύθυνους επιχειρήσεων τροφίμων, ώστε να ταιριάζουν στις δικές τους επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Ήδη, σε προηγούμενη επιστημονική γνώμη, η EFSA ανέπτυξε ένα απλό σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων για άλλους πέντε τύπους μικρών επιχειρήσεων τροφίμων (κρεοπωλεία, αρτοποιεία, ιχθυοτροφεία, παντοπωλεία και καταστήματα παγωτού).

Απορρίμματα τροφίμων 

Τουλάχιστον 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ετήσια βάση, με το κόστος της σπατάλης να αγγίζει τα 143 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα σύγχρονα περιβαλλοντικά και οικονομικοκοινωνικά προβλήματα, τη στιγμή που πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν σταθερή πρόσβαση σε τροφή.

«Δε βρίσκω κάτι αρνητικό σε αυτό» 

Ο πρώην πρόεδρος του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων και πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικώνκ. Νίκος Κατσαρός δε θεωρεί την προσπάθεια αυτή κακή. Το αντίθετο μάλιστα.

Όπως λέει στη “Νέα Κρήτη”, «η απόφαση αφορά μικρές επιχειρήσεις, για το πώς θα μπορούν να δίνουν και αυτοί δωρεάν τρόφιμα. Αρχικά ήταν για τα κρεοπωλεία, τα αρτοποιεία, τα ιχθυοτροφεία, τα παντοπωλεία και τα καταστήματα παγωτού.

Και τώρα γίνεται μια παραπέρα προσπάθεια επιχειρήσεις όπως εστιατόρια, ταβέρνες κ.λπ. να δίνουν έτοιμα φαγητά αλλά και πρώτες ύλες που έχουν διαθέσιμες, για να διανέμονται δωρεάν.

Δεν είναι κάτι που αγγίζει τον προηγούμενο νόμο στη χώρα μας για τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά σε ειδικό ράφι ακόμα και μετά την ημερομηνία λήξεως. Είναι μια άλλου είδους απόφαση, που εμένα με βρίσκει σύμφωνο. Απλώς διευκολύνει μικρότερες επιχειρήσεις να χορηγούν δωρεάν τρόφιμα χωρίς να έχουν την ευθύνη της αλλοίωσης. Και τους δίνει κάτι μικρές οδηγίες, όπως τα μαγειρεμένα προϊόντα να είναι διαχωρισμένα από τα ωμά, για να μην υπάρχει επιμόλυνση»…

Στο μεταξύ, ο νόμος του 2012 για τα “ληγμένα τρόφιμα”, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, βρίσκεται σε ισχύ. Αλλά επειδή στην Ελλάδα ο κόσμος δεν ψωνίζει τέτοια προϊόντα, έχουν αποσύρει τα προϊόντα αυτά από τα ράφια οι ίδιες οι εταιρείες και στην πράξη ο νόμος έχει “ναυαγήσει”, σύμφωνα με τον Νίκο Κατσαρό.

«Κακομαθημένοι από την υπερκατανάλωση» 

«Είναι μια σωστή προσπάθεια στον δυτικό κόσμο» 

Ο πρόεδρος του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ, κτηνίατρος Αλέκος Στεφανάκης, είπε ότι «γίνεται μια προσπάθεια ώστε ο δυτικός κόσμος, ο κακομαθημένος από την υπερκατανάλωση και την κραιπάλη των τροφίμων, άρα των φυσικών πόρων, να σοβαρευτεί. Γιατί τα τρόφιμα δεν έχουμε δικαίωμα να τα πετάμε.

Το δεύτερο κομμάτι είναι ότι είμαστε στην εποχή του αυτοελέγχου, από το 2002. Κάτι που οι επιχειρηματίες προσπαθούν να το καταλάβουν, αλλά δυσκολεύονται πάρα πολύ»…

Και κάνει την προσωπική του εκτίμηση: «Επειδή η Ευρωπαϊκή Αρχή Τροφίμων είναι ένα πολύ μοντέρνο όργανο και ό,τι ωραιότερο έχει φτιάξει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ασφάλεια των τροφίμων, θεωρώ ότι έρχεται να σώσει τα καλά τρόφιμα που πετάμε για να τα πετάξουμε. Επομένως, πατώντας πάνω στην αρχή του αυτοελέγχου, λέει πως εύκολα αυτός που δεν μπόρεσε να πουλήσει λιανικά τρόφιμα, και τα οποία έχουν φτάσει να είναι κοντά στη λήξη – όχι ληγμένα – αλλά είναι ασφαλή, θα μπορεί να τα δώσει σε συλλόγους, σωματεία κ.λπ., χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Και ασφαλώς γι’ αυτό ορίζει την επιτροπή.

Η επιτροπή ή ο σύλλογος που θα τα πάρει έχει υποχρέωση να έχει σύστημα αυτοελέγχου, γιατί αυτός είναι ο νέος διακινητής πια. Και ο φορέας που θα πάρει αυτά τα τρόφιμα έχει πια την ευθύνη να έχει την υποδομή για να τα ελέγξει.

Εγώ, προσπαθώντας να κατανοήσω αυτήν την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια Τροφίμων, δεν έχω άλλη ερμηνεία πέρα από αυτή. Το θέμα είναι», καταλήγει ο Αλέκος Στεφανάκης, «κατά πόσο εμείς ως χώρα είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε αυτό το σύστημα. Ασφαλώς και είναι σωστό, γιατί δεν έχουμε το δικαίωμα να πετάμε τα τρόφιμα. Πρέπει κάποια στιγμή εμείς οι χορτάτοι, όσοι έχουμε μείνει ακόμα χορτάτοι, να προσαρμοστούμε, γιατί δεν πρέπει να τα σπαταλάμε. Γιατί ταυτόχρονα σπαταλάμε τους θετικούς πόρους».