Οργή και απογοήτευση έχει προκαλέσει η απόφαση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, παρά τις έντονες προτροπές της παγκόσμιας κοινότητας να διατηρηθεί ο μουσειακός χαρακτήρας του μνημείου.
Σε διάγγελμα του στον τουρκικό λαό χθες το βράδυ, Παρασκευή, ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε πως η Αγία Σοφία θα ανοίξει για προσευχή στις 24 Ιουλίου, προσθέτοντας πως η απόφαση αυτή αποτελεί άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας του.
Υποστήριξε δε, πως «το τζαμί της Αγίας Σοφίας θα είναι ανοιχτό σε όλους τους μουσουλμάνους, τους χριστιανούς, σε όλους τους ξένους, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση».
Κάλεσε δε τον κόσμο να μην σπεύσει να επισκεφτεί την Αγία Σοφία πριν από το επίσημο άνοιγμά της ως μουσουλμανικό τέμενος στο τέλος του μήνα.
Προχωρώντας σε ένα κρεσέντο προκλητικότητας, ο Ερντογάν υποστήριξε πως οποιαδήποτε επαναφορά στο πρότερο καθεστώς (δηλαδή η μετατροπή του σε τζαμί) είναι η καλύτερη απάντηση στις επιθέσεις που δέχονται οι τουρκικές αξίες.
«Καλώ όλους να σεβαστούν την απόφαση για την Αγία Σοφία που ελήφθη από τα δικαστικά και εκτελεστικά όργανα της χώρας μας. Το θέμα για το πώς και ποιο σκοπό θα χρησιμοποιηθεί η Αγία Σοφία είναι κυριαρχικό μας δικαίωμα. Έτσι απ’ αυτή την άποψη, θεωρούμε ότι οποιαδήποτε στάση ή έκφραση πέρα από την απόφαση των δικαστικών και εκτελεστικών οργάνων της χώρας συνιστά παραβίαση της εθνικής μας ανεξαρτησίας», είπε εμφατικά.
Διεθνείς αντιδράσεις
Την ώρα που υποστηρικτές του Τούρκου προέδρου βρίσκονταν έξω από την Αγία Σοφία και πανηγύριζαν τη μετατροπή του συμβόλου του χριστιανισμού σε μουσουλμανικό τέμενος, η διεθνής κοινότητα εξέφραζε τη δυσφορία και την απογοήτευσή της για την δικαστική απόφαση του τουρκικού ΣτΕ αλλά και την μετέπειτα υπογραφή του προεδρικού διατάγματος από τον Ερντογάν. Μάλιστα, η UNESCO ανακοίνωσε ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας.
Ο Μόργκαν Ορτάγκους, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εξέφρασε την Παρασκευή την απογοήτευσή του για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, τονίζοντας παράλληλα πως αναμένει με ανυπομονησία να ακούσει τα σχέδια για το πώς θα διασφαλιστεί ότι η Αγία Σοφία θα παραμείνει προσβάσιμη σε όλους, χωρίς εμπόδια.
Νωρίτερα, ο Αμερικανός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ –επιφανές μέλος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, έγραψε σε tweet του πως καταγγέλλει έντονα την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί.
«Καλώ τον Ερντογάν να αντιστρέψει την πορεία που ακολουθεί και να αποκαταστήσει την αξιοθαύμαστη κληρονομιά της Αγίας Σοφίας ως μουσείο, που θα επισκέπτονται άνθρωποι όλων των θρησκειών και πολιτισμών» τόνισε χαρακτηριστικά.
Για «λυπηρή απόφαση» έκανε λόγο με τη σειρά του ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), που σε ανακοίνωσή του τόνισε πως «η Αγία Σοφία έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία».
«Η απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας να ανατρέψει μια από τις αποφάσεις – ορόσημο της σύγχρονης Τουρκίας και η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να θέσει το μνημείο υπό τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων, είναι λυπηρή» υπογράμμισε ο κ. Μπορέλ.
Δυσφορία εξέφρασε και το Παρίσι, με τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας, Ζαν – Ιβ Λεντριάν να εκφράσει τη λύπη της Γαλλίας για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας.
«Οι αποφάσεις αυτές θέτουν υπό αμφισβήτηση μια από τις πιο συμβολικές ενέργειες της σύγχρονης και λαϊκής Τουρκίας» τόνισε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του, και συμπλήρωσε:
«Η ακεραιότητα αυτού του θρησκευτικού, αρχιτεκτονικού και ιστορικού κοσμήματος -συμβόλου της ανεξιθρησκίας, της ανεκτικότητας και της ποικιλομορφίας που έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς- πρέπει να προφυλαχθεί».
Μια πρώτη –αλλά χαρακτηριστική- αντίδραση υπήρξε και από πλευράς Βερολίνου. Ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για θρησκευτικά ζητήματα, Μάρκους Γκρίμπελ, δήλωσε πως είναι «πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Αγία Σοφία διατίθεται αποκλειστικά σε μια θρησκεία για την τέλεση προσευχής».
Επισημαίνει δε, όπως μεταδίδει η Deutsche Welle, πως «το κτήριο έχει μια ιδιαίτερη ιστορική σημασία τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ».
Ποικιλοτρόπως σχολίασαν τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος και αρκετοί Γερμανοί πολιτικοί.
Ο Φλόριαν Χαν, αναπληρωτής γενικός γραμματέας και βουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) δηλώνει μέσω Twitter, ότι «η χρήση της Αγίας Σοφίας ως τεμένους συμβολίζει την εντεινόμενη αποξένωση ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία του Ερντογάν. Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να τερματιστούν. Έχουν καταντήσει φάρσα».
Σε ακόμη πιο υψηλούς τόνους η Μπέατριξ φον Στορχ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) δηλώνει ότι «η Τουρκία είναι ισλαμιστική χώρα και δεν ανήκει στην Ευρώπη. Όχι στην ένταξή της στην ΕΕ».
«Δεν συμβιβάζονται αυτά τα δύο, από τη μία μεγάλες διαφημιστικές καμπάνιες για τον τουρισμό και από την άλλη αλλαγή του καθεστώτος για την Αγία Σοφία. Λυπηρές οι εξελίξεις…» σχολιάζει η πρώην υπουργός Ρενάτε Κίναστ από το Κόμμα των Πρασίνων.
Ενδιαφέρον είναι και το σχόλιο από τον Μπουράκ Ασίζ, στέλεχος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) στη Βάδη-Βυρτεμβέργη με ειδικότητα στη μεταναστευτική πολιτική, αλλά και με καταγωγή από την Τουρκία.
Ο νεαρός πολιτικός γράφει στο Twitter πως «ο Ατατούρκ είχε καταλάβει ότι στον ομφαλό της γης, στο σημείο που συναντώνται Ανατολή και Δύση, θα επέλθει ειρήνη μόνο αν οικοδομηθεί ένα λαϊκό κράτος, με ουδετερότητα απέναντι σε όλες τις θρησκείες. Κρίμα που σήμερα κανείς δεν ενδιαφέρεται για ένα λαϊκό κράτος».
Ανησυχία για τις εξελίξεις όσον αφορά την Αγία Σοφία εξέφρασε από την πλευρά της η Γερμανική Καθολική Διάσκεψη των Επισκόπων: «Με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας της Τουρκίας για το καθεστώς της Αγίας Σοφίας και την ανακοίνωση του προέδρου [της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ] Ερντογάν να ανοίξει το κτίριο για μουσουλμανικές προσευχές, η Τουρκία φαίνεται ότι είναι στον δρόμο για την μετατροπή ενός από τα μεγαλύτερα σύμβολά της από μουσείο σε τζαμί», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Διάσκεψης Ματίας Κοπ, επίσης στο ΚΝΑ, τονίζοντας την «μεγάλη και ταραχώδη» ιστορία της Αγίας Σοφίας και τη μεγάλη σημασία της, ακόμη και σήμερα, για τους Μουσουλμάνους, τους Χριστιανούς και «κυρίως για την Ορθόδοξη Εκκλησία».
«Η μετατροπή σε μουσείο το 1934 οδήγησε σε μια ειρήνευση η οποία διαρκεί μέχρι σήμερα. Οι πιστοί και των δύο μεγάλων θρησκειών, αλλά και οι κοσμικοί Τούρκοι, μπορούσαν, ο καθένας με τον τρόπο του, να βρουν σημείο αναφοράς σε αυτό το κτίριο, να ταυτιστούν μαζί του. Η απόφαση του δικαστηρίου και η ανακοίνωση του τούρκου προέδρου ενέχουν τον κίνδυνο η Αγία Σοφία να μπορεί και πάλι μελλοντικά να θεωρηθεί σύμβολο θρησκευτικής ‘κατάκτησης’» , προειδοποιεί ο εκπρόσωπος της Γερμανικής Καθολικής Εκκλησίας και τάσσεται υπέρ «μιας πολιτικής απόφασης η οποία θα ενισχύει την συνοχή της χώρας και το αίσθημα της ενότητας Μουσουλμάνων και Χριστιανών, αντί να υποδαυλίζει πικρίες και να ενισχύει τις φυγόκεντρες δυνάμεις».
«Η εν λόγω απόφαση δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων»
Τη λύπη αλλά και την ανησυχία της εξέφρασε και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.
«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγω απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόιντα.
Μητσοτάκης: Η απόφαση επηρεάζει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, την ΕΕ και την παγκόσμια κοινότητα
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με γραπτή του δήλωση το βράδυ της Παρασκευής, εξέφρασε την απερίφραστη καταδίκη της Ελλάδας ως προς την απόφαση της Τουρκίας να προχωρήσει στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
«Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της. Πρόκειται για επιλογή που προσβάλλει επίσης όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Και, βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, αλλά και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την UNESCO και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.
«Είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση», κατέληξε στην ανακοίνωσή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Για «ευθεία πρόκληση της ιστορικής μνήμης» των Ελλήνων έκανε λόγο αργά το βράδυ της Παρασκευής η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σε γραπτή ανακοίνωσή της, στον απόηχο της τουρκικής απόφασης για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
«Η Αγία Σοφία, μνημείο με οικουμενικό χαρακτήρα, ανήκει στην ανθρωπότητα και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είναι σύμβολο της ορθοδοξίας και ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου», σημειώνει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
«Η απόφαση της Τουρκίας να την μετατρέψει σε τζαμί προκαλεί ευθέως την ιστορική μας μνήμη, υπονομεύει ανεπανόρθωτα τις αξίες της ανεκτικότητας και του διαλόγου των θρησκειών και επιφέρει σοβαρό πλήγμα στις σχέσεις της με την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα», καταλήγει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Σε παρέμβαση για το θέμα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί προχώρησε αργά το βράδυ της Παρασκευής ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, καταδικάζοντας τις ενέργειες της Άγκυρας.
Με ανάρτηση που έκανε στη σελίδα του στο Facebook, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τόνισε πως «η απόφαση του Προέδρου της Τουρκίας για μετατροπή σε τζαμί, της Αγίας Σοφίας- ενός μοναδικού μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με μεγάλη ιστορική και πνευματική σημασία για τον Χριστιανισμό- αποτελεί σοβαρή πρόκληση που υπονομεύει τον διαθρησκευτικό διάλογο και παραβιάζει κατάφωρα τις οικουμενικές αξίες, οι οποίες είναι σήμερα απαραίτητες όσο ποτέ».
«Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αντιμετωπίσει τις ενέργειες αυτές αποφασιστικά και η Κυβέρνηση έχει καθήκον να αναδείξει το θέμα σε διεθνές επίπεδο», κατέληξε ο Αλέξης Τσίπρας.
Αντίδραση υπήρξε και από πλευράς του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, που σε ανάρτησή του στο Twitter τονίζει πως ενημέρωσε τους συναδέλφους του για την πρόκληση που συνιστά για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και για την UNESCO, η απόφαση που ακυρώνει το διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ για την προστασία της Αγίας Σοφίας διά της μετατροπής της σε Μουσείο.
Πηγή: cnn
EU GDPR: Χρησιμοποιούμε cookies για να σας δώσουμε την καλύτερη δυνατή online εμπειρία. Συμφωνώντας με την χρήση cookies αποδέχεστε την πολιτική χρήσης των δεδομένων σας.